ترموستات یا دماپای(دماپا) دستگاهی است برای نگه داشتن دمای یک سامانه در یک محدوده مشخص به کار می‌رود. این کار به‌وسیله کنترل شارش انرژی گرمایی به درون یا به بیرون از سامانه صورت می‌گیرد. این قطعه به دو نوع دیجیتال و آنالوگ تقسیم می‌شود.

نقش ترموستات در خودرو

ترموستات خودرو بین موتور و رادیاتور قرار دارد. هنگامی که دمای آب پایین است ، آب را مسدود کرده و از گردش آن جلوگیری می کند. بنابراین ، هنگامی که خودرو را برای اولین بار در صبح روشن میکنید ، موتور در اسرع وقت به دمای کار می رسد. هنگامی که دمای موتور به حد لازم می رسد، دماپای باز می شود تا بیش از حد گرم نشود.

دمای مناسب موتور از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که سرد بودن بیش از حد موتور باعث بالا رفتن غلطت و گرانروی روغن و در نتیجه روانکاری نامناسب قطعات داخل موتور می‌شود که آسیب به موتور را به همراه خواهد داشت. همچنین بالا رفتن بیش از حد دمای موتور نیز منجر به رقیق شدن روغن و از بین رفتن خاصیت روانکاری آن می‌شود که این مسئله نیز باعث صدمه دیدن موتور می‌شود .ترموستات خودرو در واقع یک سوئیچ است که می تواند دمای آب موتور را در سطح مطلوبی ثابت نگه دارد و از متعادل بودن دمای حرارت موتور اطمینان حاصل میکند. تا زمانی که موتور کار می کند، پمپ گردش موتور دائما در داخل موتور و سیستم خنک کننده می چرخد و از گرم شدن بیش از حد دما جلوگیری می کند.

مطالعه  علائم خرابی دسته موتور (روش های عیب یابی)
ساختار ترموستات خودرو
ساختار ترموستات خودرو
محل قرار گیری ترموستات در خودرو
محل قرار گیری ترموستات در خودرو

انواع خرابی و عیوب شایع ترموستات

بسته شدن دائمی ترموستات سبب می‌شود که مایع خنک کننده در سیکل صحیح خود جریان پیدا نکند و خنک سازی موتور با مشکل مواجه شود. در حقیقت اگر دماپا در حالت بسته بماند حرارت موتور بالا می‌رود و جلوی گردش مایعات در خودرو گرفته می‌شود. در صورتی که بعد از حدود ۱۵ دقیقه از شروع کار موتور، دمای آن بالا می‌رود، مهمترین علائمیست که با آن می‌توان به خراب بودن ترموستات خودرو پی برد.

  • بالا رفتن آمپر و رسیدن به ناحیه قرمز رنگ
  • نشت مایعات از رادیاتور خودرو
  • جوش آوردن خودرو
  • نوسان در آمپر آب
  • کاهش دمای موتور
  • افزایش مصرف سوخت

باز شدن دائمی به عنوان مشکل شایع بعدی ترموستات خودرو شناخته می شود که جریان مایع خنک کننده را به صورت مستمر وارد مسیر مشخص شده می کند. در نتیجه دمای موتور همواره پایین تر از حد استاندارد قرار می گیرد و نمی تواند راندمان مطلوب را ارائه دهد. علاوه بر دمای بالا، حتی دمای پایین هم می تواند عملکرد موتور را با مشکل مواجه کند و باید به این نکته توجه کنید.

  • آسیب دیدن قطعات داخلی موتور خودرو
    • پایین یا بالا رفتن دمای موتور
    • کاهش راندمان موتور
    • تاب برداشتن سرسیلندر
    • خنک شدن ناگهانی موتور
    • فرسایش قطعات موتور

مشکلات نصب ترموستات با دمای پایین

ترموستات خودرو

کارخانه سازنده خودرو دمای مشخصی را برای ترموستات در نظر می‌گیرد و هنگام تعویض نیز باید قطعه با دمای مشخص شده را نصب کنید. در غیر این صورت موتور سریع‌تر از حد معمول گرم می‌شود ولی به دمای مورد نیاز خود نمی‌رسد.

  • افزایش مصرف سوخت
  • مصرف بالای روغن و پایین آمدن غلظت آن
  • استهلاک سریع سیلندرها و پیستون‌ها
  • فرسودگی سریع قطعات خودرو
مطالعه  سیستم فرمان الکتریکی خودرو EPS

هنگامی که از دماپای استاندارد استفاده نکنید اتفاقاتی که در بالا اشاره شد برای خودرو رخ می‌دهد پس بهتر است هرگز ریسک نکنید و دماپای متناسب را روی خودرو نصب کنید.  ترموستات دمای مورد نیاز موتور را به خودرو می‌دهد. توجه به این قطعه مکانیکی را در بررسی‌های دوره‌ای جدی بگیرید چرا که معیوب بودن آن می‌تواند آسیب‌های سنگینی به خودرو وارد کند. همچنین باورهای غلط درباره ترموستات را نادیده بگیرد و هرگز این قطعه را از خودرو حذف نکنید.

علائم خرابی ترموستات خودرو

خرابی یا بروز هرگونه مشکل در عملکرد صحیح ترموستات می تواند مشکلاتی را برای خودروی شما به وجود آورد. مشکلات مطرح شده در تمامی اتومبیل ها مشاهده نمی شود یا برخی علائم جزئی دیگر بروز می کند. مشکلات و علائم ناشی از خرابی این قطعه شامل موارد زیر می شود:

  • کاهش غیر طبیعی دمای موتور
  • نشت مایعات از رادیاتور و کم کردن آب
  • نوسان در نشان دادن درجه آمپر آب
  • افزایش غیر عادی مصرف سوخت
  • بالا رفتن آمپر آب تا مرز جوش آوردن
  • جوش آوردن اتومبیل

مشکلات به وجود آمده به دلیل خرابی Thermostat سبب عدم تنظیم دمای موتور به صورت صحیح می شود و در دراز مدت خطراتی مانند احتمال جوش آوردن، سوختن واشر سر سیلندر و آسیب جدی به موتور را به وجود می آورد. در صورت بروز هر کدام از معایب و نشانه های ذکر شده، باید به سرعت اقدام به بررسی و برطرف کردن مشکلات کنید.